Heidense literatuurlijst

[Hobbes]

Beste medeHeidenen.
Ikheb een leuk plannetje bedacht voor op de webstek zelf. Een literatuurlijst over het heidendom welk elke Heiden zo kunnen lezen.
Denk aan de eeuwige ordening van Aat van Gilst. Welke boeken raden jullie aan?

[Villsvin]

De eeuwige ordening heb ik helemaal kapot gelezen en heeft mij goede inzichten gegeven. Desondanks mis ik neutraliteit in de manier van schrijven. Ook is de bronnenvermelding wat summier. Daarentegen vind ik het boek European Paganism van Ken Dowden een mooie en goed onderbouwde studie naar het heidendom. Natuurlijk mogen alle boeken van Hilda Ellis Davidson niet ontbreken.

[Metalen Mark ov Holland]

Goed idee! Ik denk dat het aanbevelenswaardig is om ook de nodige mythische en legendarische teksten op de lijst te zetten en niet louter interpretatieve literatuur; niet noodzakelijkerwijs in de originele talen natuurlijk. De Edda's zijn natuurlijk een must read maar wat mij betreft is enige kennis over de Ulster Cyclus ook  onontkoombaar, net zoals kennis over de nodige Greco-Romeinse klassieken en wellicht zelfs teksten waarin zaken als de Mahabarata en een aantal Bijbelse thema's beknopt doch volledig worden weergegeven.

Het is eerder een kwestie van gedegen selectie en grenzen trekken dan een kwestie van zoeken. Ik denk dat het definiëren van selectiecriteria per thema wel goed kan werken. Zijn scheppingsmythen een noodzaak of juist handelingen van mensen in verhalen die dichter tegen geschiedschrijving aanleunen? 

Als ik naar mijn eigen literaire invulling kijk dan moet ik zeggen dat de verschillende beschikbare vertalingen van "Undersökningar i germanisk mythologi" van Rydberg (of het origineel als je kennis over het Zweedse geschreven woord groot genoeg is) wel nuttig zijn gebleken bij de interpretatie van allerlei zaken.
Een paar algemene redenen die aan te voeren zijn:

• Rydberg was een Zweed en de oorsprong van de meeste Germaanse stammen wordt in Zweden geplaatst;
• hij was een wetenschapper die een uitvoerig literair-filologisch-mythologisch onderzoek heeft gedaan waarvan dit boek het resultaat is;
• in het boek wordt een breed overzicht van de mythografie gepresenteerd.

Met andere woorden: een standaardwerk! Je hoeft het natuurlijk niet met Rydbergs complete visie eens te zijn, maar het is ook goed om zijn methodiek en benadering te leren kennen (al is het maar om de geest te scherpen).
Ook denk ik dat "Norse Mythology: a Guide to Gods, Heroes, Rituals & Beliefs" van professor John Lindow wel een aardig handboek kan zijn.
Verder vind ik "Gullveigarbók" van de hand van Johan Lahger en "The Cult of Óðinn" door Stephan Grundy ook wel toevoegen maar ik kan me voorstellen dat die niet in een lijstje voor 'elke heiden' thuishoren; anderzijds is het ook zo dat 'leuk' wellicht geen inhoudelijk selectiecriterium is.

Een ander puntje is dat veel van de bovenstaande zaken hoofdzakelijk in het Engels geschreven en gepubliceerd zijn, voorts is het betere diepgravende werk van De Vries in het Duits. Wellicht is "Noord-Europese Mysteriën" van Farwerck, ondanks de politieke bijsmaeck, toch wel aanbevelenswaardig?

[Metalen Mark ov Holland]

Natuurlijk mogen alle boeken van Hilda Ellis Davidson niet ontbreken.

Ach, zij is natuurlijk ook wel echt aanbevelenswaardig. Wellicht zijn alle boeken ietwat veel van 't goede. 

[richardb]

Ik vind persoonlijk dat je ook een hoop kunt halen uit geschiedenis boeken zoals bijv:
De Friezen - Luit van der Tuuk
Hoe god verscheen in saksenland - Dirk Otten
De Germanen - Hugo Janssens
De Germanen - Jan de Vries (1941)
The last pagans or the first modern europeans - Jonathan Clements

maar natuurlijk ook de Edda. Zelf heb ik de vertaling van Jan de Vries (1938) maar dan de herschreven versie van Aleid Boon de Vries en prof. J.A Huisman. Noorse Mythen en sagen van Edmund Mudrak vind ik ook nog wel leuk.

[richardb]

Ik vergeet bijna
Jan De Vries - Altgermanische Religionsgeschichte

[Villsvin]

@Mark

Ik vind je reactie op mijn suggestie van de boeken van Davidson door het gebruik van 'ach' ietsje denigrerend. Is er volgens jou iets mis met haar werk en waarom zouden niet al haar boeken op een lijn gezet kunnen worden? Het lijkt mij juist het doel van een lijst om daar zoveel mogelijk titels op te zetten die van waarde kunnen zijn, ook al zullen ze onderling misschien wat overlapping kunnen hebben. Het lijkt mij aan de lezers om zelf de waarde van haar boeken in te schatten. Persoonlijk vind ik ze allemaal onmisbaar op een heidense boekenlijst.

[Metalen Mark ov Holland]

Neen, dat bedoel ik niet. Die ach is bedoeld in de trant van: "stom van mij, die was ik vergeten". Je hoeft niet meteen te reageren alsof ik je persoonlijk beledigd heb, nergens voor nodig.

Verder denk ik wel dat het opnemen van het complete œuvre van één specifieke schrijver diegene een onwenselijk oververtegenwoordiging in een literatuurlijst geeft. Waarom bijvoorbeeld wèl alles van Davidson maar niet alles van De Vries of Thorpe? Verder denk ik (in het algemeen gesproken) dat geen enkele schrijver, onderzoeker, wetenschapper of publicist een dusdanig œuvre heeft dat ieder afzonderlijk werk van diens hand dezelfde kwaliteit bezit; dat alleen al vanwege de grote variëteit aan verschillende deelonderwerpen die bestaan ten opzichte de individuele specialisatie per schrijver (een filoloog heeft een andere basisbenadering dan een cultuurhistoricus, antropoloog of genealoog terwijl allen hetzelfde onderwerp kunnen behandelen).

Kijk, De Vries was voornamelijk een taalkundige met als doelgebied de Noords-Germaanse cultuurhistorie en bovendien een Nederlander; Ellis Davidson was meer een cultuurhistorica die zich gespecialiseerd had in Angelsaksische mythologie en daarnaast ook in Keltische zaken (dus typisch Engels eigenlijk). Ik ben een groot voorstander van verbreding en comparatieve mythologie dus denk ik dat Ellis Davidson zeker in de lijst thuishoort (we laten even in het midden met welke boeken precies) maar ik denk ook dat voor de gemiddelde moderne Nederlandstalige heiden bepaald werk van De Vries beter 'instapmateriaal' is. Voorts kun je jezelf terdege afvragen of Ellis Davidson (binnen haar relatief comparatieve modus operandi) degene is die je middels haar totale œuvre hoofdzakelijk voor zou willen schrijven, bijvoorbeeld ten opzichte van George Dumézil of Viktor Rydberg.
Daarnaast kan ik mij voorstellen dat het aanbevelen van zeer veel werk van één schrijver bij sommigen de indruk kan wekken dat degenen die de lijst samengesteld hebben ook uit één spreekwoordelijk vaatje tappen terwijl dit expliciet niet het geval is. 

Een ander puntje is dat sommige schrijvers nogal productief zijn geweest en gedurende een lange periode gepubliceerd hebben, da's ten opzichte van lieden als Van Gilst en Otten natuurlijk niet echt eerlijk: die kunnen überhaupt niet met zoveel serieuze publicaties op de proppen komen doordat ze jonger zijn. Bij een aantal schrijvers uit het nabije verleden beslaat het totale werk uit vele tientallen op zichzelf staande boeken, naast een hele zwik artikelen, essays en wat dies meer zij.

Het is in mijn optiek beter om in een dergelijke lijst met één of twee titels per schrijver te komen, welke een redelijk beeld van diens verdere werk opleveren opdat een geïnteresseerde later zelfstandig de rest kan verkennen. Bovendien is niemand in staat alles gelezen te hebben.

[Villsvin]

Dan heb ik het helemaal verkeerd opgevat. Excuses daarvoor.

Overigens, ondanks je overtuigende argumentatie om het slechts bij een selectie te houden van publicaties, blijf ik van mening dat een literatuurlijst juist wel zoveel mogelijk titels mag bevatten. Dus ook alles van veelschrijvers als de Vries en Davidson. Ik denk dat het risico dat een van Gilst of Otten ondergesneeuwd dreigen te raken te verwaarlozen is. Bovendien hoef je boeken niet altijd van kaft tot kaft te lezen, maar kun je ze in plaats daarvan als referentiewerk gebruiken. Persoonlijk word ik bijvoorbeeld al moe bij de gedachte om de Altgermanische Religionsgeschichte van de Vries helemaal te moten lezen. Als naslagwerk vind ik het echter zeer waardevol.

[Metalen Mark ov Holland]

Geeft niet, gebeurt ons allemaal wel eens.

Eén-en-ander hangt denk ik een beetje af van het doel van de lijst. Indien het idee is om een soort literatuurregister of bronnencatalogus samen te stellen dan moet er inderdaad zoveel mogelijk in opgenomen worden, indien het echter een aanbevelingslijst moet voorstellen dan is het zaak om niet teveel in detail te treden.

[Villsvin]

Hier een aantal suggesties voor de heidense lijst. Ik heb wat boeken toegevoegd die niet direct met het heidendom te maken hebben, maar bijvoorbeeld met de archeologie van de Lage Landen. Ook staan er wat titels bij die op het eerste oog misschien wat vreemd voorkomen op een heidense lijst, maar juist deze boeken geven een mooi beeld van hoe christenen tegen het heidendom aankeken gedurende de evangelisatie van Noord-Europa.


Aðalsteinsson, Jón Hnefill, A piece of horse liver. Myth, Ritual and Folklore in old Icelandic sources (Reykjavik 1998).

Byock, Jesse L., Viking language I, Learn Old Norse, runes and Icelandic sagas (Pacific Palisades 2013).

Davidson, H.R. Ellis, The lost beliefs of Northern Europe (Londen 1993).

Davidson, H.R. Ellis, Myths and symbols in pagan Europe (Syracuse 1988).

Davidson, H.R. Ellis, Gods and Myths of Northern Europe (Londen 1964).

Dijkstra, M.F.P., Rondom de mondingen van Rijn & Maas. Landschap en bewoning tussen de 3e en 9e eeuw in Zuid-Holland, in het bijzonder de oude Rijnstreek (Leiden 2011).

Dowden, Ken, European paganism. The realities of cult from antiquity to the Middle Ages (Londen 2000).

Es, W.A. van, en W.A.M. Hessing ed., Romeinen, Friezen en Franken in het hart van Nederland. Van Traiectum tot Dorestad 50 v. C. - 900 n. C. (Utrecht 1994).

Franke, S., Sagen en legenden rond de Zuiderzee (Zutphen 1932).

Gilst, Aat van, De eeuwige ordening. Mythologie en religie in het oude Noord-Europa (Soesterberg 2004).

Halbertsma, H., Frieslands oudheid. Het rijk van de Friese koningen. opkomst en ondergang (Utrecht 2000).

Holthuizen-Seegers, G.H.J., Gooise legenden (Amersfoort 1988).

Mudrak, Edmund, De Nibelungen en andere sagen (Utrecht 1965).

Noble, Thomas F.X., en Thomas Head ed., Soldiers of Christ. Saints and saints' lives from late antiquity and the Early Middle Ages (Londen 1995).

Otten, Marcel, Edda (Amsterdam 2010).

Schuyf, Judith, Heidens Nederland. Zichtbare overblijfselen van een niet-christelijk verleden (Utrecht 1995).

Serra, Daniel, en Hanna Tunberg, An early meal. A viking age cookbook & culinary odyssey (Furulund 2013).

Vredendaal, Jaap van, Heliand. Een christusgedicht uit de vroege middeleeuwen (Amsterdam 2006).

Vries, Jan de, Edda. Goden- en heldenliederen uit de Germaanse oudheid (Utrecht 2012)

Vries, Jan de, De Germanen (Haarlem 1941).

Vries, Jan de, Altgermanische religionsgeschichte. Religion der Nordgermanen (Berlijn 1937).

Weerd, Henk de, Gooise legenden (Laren 1974).

[Einskaldir]

Voor wie wat lichter verteerbare kost op prijs stelt: ik heb zelf veel gehad aan het boekje "Dondergoden en pestkoppen" van Henk van Kerkwijk.

[bosding]

Ik denk dat het inderdaad handig is om een onderscheid te maken tussen een extra lange referentielijst en een kortere lijst met goed leesbare werken die samen een redelijke dekking geven over het heidendom.

Persoonlijk zou ik een boek als de edda vertaling van de Vries niet op het laatste zetten, omdat het een pokkewerk is om te begrijpen. Laat staan om het heidense en het christelijke van elkaar los te zien en rekening te houden met de vrijheid van de vertaler.

Maar wat doe ik hier? Echte heidenen lezen niet 

[Kezlar]

Echte heidenen? Dat klinkt als een definitie, bosding! Foei! :P