Recente berichten

1

Heidense wetenswaardigheden / Traditioneel gezanik rondom Sinterklaas.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op april 30, 2024, 10:06:35 pm »

Uiteraard ben ik mij ervan bewust dat dit forum zich tegenwoordig laat kenmerken door een nogal latent karakter, evenzogoed wil ik toch het volgende wel delen met de spaarzame lezer alhier. Het zit zo: na veel spreekwoordelijke vijven en zessen heb ik uiteindelijk, via een maçonniek antiquair, een exemplaar van "Noordeuropese Mysteriën en hun Sporen tot Heden" door Franz Eduard Farwerck weten te bemachtigen.

Gedurende afgelopen periode heb ik dus het nodige mogen lezen over de voorchristelijke wortels van een veelheid aan Noord-, West en Centraal-Europese volksgebruiken, waaronder (hoe kan het ook anders) de Sint-Nicolaasvieringen zoals deze in al hun verscheidenheid in Europa bestaan of bestonden. Bij het lezen over de tradities omtrent het Sinterklaasfeest viel mij een aantal zaken op: te eerste kent de viering van oudsher veel meer verschillende varianten dan men met vanuit modern perspectief kan vermoeden en er lijkt eigenlijk nooit één 'vaste standaard' voor bestaan te hebben. Zo wordt het Sunderklaasfeest zoals dat op de Waddeneilanden gevierd wordt door in de media nog wel eens als lokale variëteit op het Sinterklaasfeest neergezet maar in feite is de televisieversie ooit min-of-meer toevallig tot de 'canonieke' variant van het feest gebombardeerd (inclusief Zwarte Piet, die kwam ook niet overal voor) terwijl men overal in den lande ooit andere, onderling verschillende vieringen bezigde.   
In de tweede plaats valt het op dat allerlei vormen van controverse omtrent de viering van alle tijden blijkt te zijn, bijvoorbeeld wegens in toenemende mate uit de hand lopende vieringen (herrie, drankmisbruik, gewelddadigheden, overspelig gedrag, enzovoort) of wegens het aanwakkeren van afgoderij, bijgeloof en dergelijke.

In de tijd dat Farwerck zijn boek schreef bestond er nog geen jaarlijks terugkerende Zwarte Pieten-discussie of PowNed die hun reporters naar Ameland sturen teneinde een pak slaag te ontvangen maar in feite is dit alles geheel in lijn met het spanningsveld dat er door de eeuwen heen bestaan heeft, met enerzijds het feestvierende volk en anderzijds de kerk en het regionale of plaatselijke bestuur (en tegenwoordig dus ook de media). Farwerck noemt in zijn boek een aantal verboden die door de eeuwen heen inzake de Sinterklaasviering uitgevaardigd zijn, het in het openbaar vieren van Sinterklaas is dus zelfs ooit illegaal geweest!

Iets anders dat opvalt is de verschijningsvorm van de zowel de goedheiligman als diens metgezel (of metgezellen) in de folklore geen vastomlijnde vorm hebben (zie bijvoorbeeld ook Sunderklaas); in feite is ook Santa Claus niets anders dan een supralokale manifestatie van een archetypisch personage en dat geldt voor zijn elven en rendieren evenzo. Farwerck beschrijft vieringen uit (vooroorlogs) Europa waarin mensen verkleed als bokken, runderen, herten, wolven of beren voorkomen en ook allerlei varianten van de archetypische goedheiligman c.q. Wodan. Ook geconflateerde versies van de Sint met de knecht komen voor.
Enfin, gezien de tegenwoordige discussies is dit interessante materie die in feite niet mag ontbreken met het oog op een volledig beeld van één-en-ander.

2

Heidense wetenswaardigheden / Re: Nederlandse 'Stonehenge' gevonden nabij Tiel.

« Laatste bericht door Kezlar Gepost op juni 22, 2023, 04:36:45 pm »

Dank je wel Mark, en goede Midzomer gewenst
Het forum is echter vrij stil, daar de meeste mensen in de whatsapp groep of facebook zitten.

Mocht je nog eens een keer willen aansluiten met het e.e.a. , je hebt mijn nummer

3

Heidense wetenswaardigheden / Nederlandse 'Stonehenge' gevonden nabij Tiel.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op juni 21, 2023, 09:21:37 pm »

Zonnekalender langs de Waal: archeologen ontdekken 'Stonehenge van Nederland' bij Tiel

Een bijzondere historische ontdekking in Tiel: archeologen hebben hier een 'openluchtheiligdom' gevonden van zo'n 4000 jaar oud, zo maakten ze vandaag bekend. Het complex was drie voetbalvelden groot en mensen kwamen er waarschijnlijk samen voor offers, begrafenissen, feesten en rituelen. De onderzoekers spreken zelf over een "spectaculaire vondst die uniek is voor Nederland".

In totaal zijn er een miljoen voorwerpen opgegraven. Onder de vondsten bevindt zich een glazen kraal, de oudste ooit in Nederland gevonden. De kraal blijkt afkomstig uit Mesopotamië. De onderzoekers zien dit als bewijs dat er toen al contact was tussen bewoners van beide regio's.


^{bron: nos.nl}

-

Er gaat overigens wel een bedrijventerrein bovenop gebouwd worden. Zie verder het bericht op nos.nl achter de volgende doorverwijzing: klik hier.

4

Heidense wetenswaardigheden / Mitanni en godheden uit de Vedische oudheid.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op mei 17, 2023, 10:42:26 pm »

Mitanni, in Babylonische teksten ook wel bekend als Habigalbat, was een Hurritisch koninkrijk dat bestond in het grensgebied van de huidige landen Turkije, Syrië, Libanon, Iraq en Iran; de Hurrieten waren een volk dat leefde in het genoemde gebied en waren vermoedelijk oorspronkelijk afkomstig uit de Kaukasus. Het koninkrijk Mitanni bestond ongeveer van 1600 v.C. tot 1260 v.C..
Ik wil jullie aandacht vestigen op de inhoud van het volgende, Engelstalige, Wikipedia-artikel waarin aannemelijk gemaakt wordt dat de bevolking van Mitanni (en dan met name hun militaire elite, de zogenoemde Maryannu) Vedische godheden vereerde. De oudste attestaties zijn terug te voeren op een Hurritisch kleitablet waarin een verdrag tussen de Hittitische koning Suppiluliuma I en de Mittanische koning Shattiwaza wordt beschreven; daarin worden ook de godheden Indra, Varuna, Mithra en Agni aangeroepen.
Klik hier voor een doorverwijzing naar het artikel in kwestie. Ik raad verder aan om ook de Russische versie van het artikel te checken m.b.v. Google-translate of iets van dien aard; dit in verband met de bestaande taalkundige ideeën hieromtrent.

Waarom is dit interessant c.q. belangrijk? Zoals jullie weten zijn de goden zoals die in de Rigveda genoemd worden een onderdeel van het zogenoemde 'Indo-Europees religieus continuüm' (samenhangend met het navenante taalcontinuüm), waartoe ook het de oude polytheïstische religieuze tradities uit Iran, de Kaukasus en Europa behoren (zoals Noords-Germaans heidendom).

5

Literatuur / Re: Proeflezers gezocht

« Laatste bericht door Kezlar Gepost op januari 30, 2023, 05:15:03 pm »

Hoi Kalleanka,

Het forum is erg weinig in gebruik en meestal vinden dit soort oproepen meer gehoor op onze facebook pagina.

Ik zou hem daar even plaatsen 

6

Literatuur / Proeflezers gezocht

« Laatste bericht door kalleanka Gepost op januari 15, 2023, 12:32:23 am »

Ik heb recent de laatste hand gezet in het schrijven van een historische roman die zich afspeeld in Friesland van iets meer dan 1000 jaar geleden, een tijd dat de meeste inwoners in die streken naar ik denk nog heidens waren. Het is mijn eerste roman, en ik ben zeker geen professionele schrijver. De roman is ook niet geschreven om er geld mee te verdienen, het is een hobby. Zelf vind ik het een goed verhaal, maar zou graag input en opbouwende kritiek van anderen horen. Het verhaal staat op deze website: https://hravanid-de-gekozene.jouwweb.nl/

7

Heidense wetenswaardigheden / Re: Omtrent de heidense oorsprong van monotheïsme.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op december 19, 2022, 11:37:32 pm »

Het is eigenlijk een beetje spreekwoordelijke mosterd na de evenzo spreekwoordelijke maaltijd maar gezien alles dat reeds op dit forum besproken is zie ik mijzelf toch enigszins genoopt een voor de hand liggende implicatie iets explicieter te maken: hoe moeten we aan kijken tegen de inhoud van mijn bijdrage in de eerste posts in dit topic en de inhoud van een boek als "Gods of the Ancient Northmen" van Georges Dumézil?

Nu weet ik ook wel dat de inzichten van Dumézil en, bijvoorbeeld, Jan de Vries niet altijd met elkaar stroken dus zal het antwoord wel in meer-of-mindere mate speculatief van aard blijven. Rydberg trekt ook, weliswaar minder expliciet dan Dumézil maar evengoed, de parallel tussen delen van de de inhoud van de Rigveda en de Noordse mythen en sagen. Nu dringt het ietwat wonderlijke beeld zich op dat de Indo-Europese godentrias 'meromorf' is aan het Zoroastristische godsbeeld voorafgaand aan de 'henotheïstische reformatie' en een gelijkaardige grondslag kent inzake de structuur van Tweede Tempel jodendom; die eerste gelijkstelling was al bekend maar dat tweede idee is merkwaardig omdat het impliceert dat de Abrahamitische stromingen in hun historische essentie niet veel verschillen van oudere Europese religieuze tradities.     

8

Heidense wetenswaardigheden / Re: Omtrent de heidense oorsprong van monotheïsme.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op december 12, 2022, 06:40:43 pm »

Binnen de context van al het voornoemde ben ik nog iets interessants tegengekomen in de lijst van 101 namen van Ahura Mazda die kennelijk uitgesproken dienen te worden tijdens een zogenoemde Baj, dit is de naam van een Zoroastristisch ceremonieel gedicht dat onderdeel is van een Yasna-ceremonie. Een Yasna lijkt te culmineren in een soort plengoffer waarbij men gewijd water (apas of ab genaamd) over een ritueel geprepareerde substantie sprenkelt, dit heet ab-zohr. De speciale substantie heet parahaoma en wordt onder andere gemaakt van de bladeren van de granaatappelboom en melk, aan de parahaoma wordt een heilzaam effect toegedicht en deze wordt dus ook geconsumeerd.   

Afijn, dat is leuke achtergrondinformatie inzake een Zoroastristische rite maar het ging mij voornamelijk om die namenlijst uit de Baj: naam 44 in de lijst is Varun, letterlijk. Dit betekent dat het Perzische opperwezen Ahura Mazda geïdentificeerd kan of moet worden met de Vedische godheid Varuna, hetgeen wel in lijn is met het idee dat de Meden, de voorlopers van de Perzen, Varuna als oppergod zagen en onderdeel van een godentrias (tezamen met Mithra en Agni c.q. Ahura Barzant). Alhoewel de godheid Varun/Varuna altijd geassocieerd wordt met water (in allerlei vormen), lijkt de naam Varuna letterlijk "de alles omvattende" te betekenen, ook in de betekenis "alwetend" (niet louter stoffelijk dus). Die laatste twee betekenissen zijn ook in lijn met de verbinding tussen Varuna en het begrip rta, i.e. natuurlijke orde.

Nu kunnen we uit het bovenstaande iets aardigs destilleren: de Perzische godheid die binnen het bestek van het Tweede Tempel Jodendom geconflateerd is met El (en Yahweh) is indirect te identificeren met Varuna! Doordat de godsdienstige structuur bepaald Perzisch is, zoals eerder reeds benoemd, komen de Abrahamitische religies middels de nodige retrospectie over als toegewijd aan Varuna. Zowel Varuna als diens companen binnen de Medeïsche godentrias (Agni en Mithra) zijn binnen Vedische context op de vatten als zijnde voortgekomen uit Brahma (direct danwel indirect).

Ter aanvulling en voor de volledigheid plaats ik hier ook nog even een doorverwijzing naar een pdf-versie van "The Religion of the Rigveda" door Hervey De Witt Griswold, PhD. uit 1923: klik hier, het gaat daarin voornamelijk om hoofdstuk V. Een aantal zaken die Griswold in hoofdstuk V aangeeft heb ik ook in het bovenstaande genoemd maar hij laat sommige connecties impliciet, diens behandeling van de bronteksten is echter grondig (uiteraard).

9

Heidense wetenswaardigheden / Re: Omtrent de heidense oorsprong van monotheïsme.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op oktober 16, 2022, 07:41:00 pm »

Tweede stukje, bij wijze van aanvulling:
het heeft er alle schijn van dat de Perzische Magi de verering van Varuna, zoals de Meden dit bezigden, inruilden voor veneratie van Agni, de term Apam Napat lijkt dan betrekking te hebben op een aantal passages uit de Rigveda waarin Agni wordt beschreven als "verblijvend in het water" of iets van dien aard (met name in mandala 3, hymne 1, strofen 11 en 12; ook mandala 2, hymne 49 is vrijwel geheel aan Agni als Apam Napat toegewijd).
Het is hierbij absoluut aannemelijk dat het Zoroastristische vuurbegrip Atar samenhangt met Agni c.q. Apam Napat ofwel Ahura Barzant/Berezaiti.   

Een identificatie van Brahma met Ahura Mazda is niet ondubbelzinnig, Mithra hangt immers wel ondubbelzinnig aan Brahma maar Agni schijnbaar niet volledig. Het is hierbij enigszins aannemelijk dat de Magi op hun beurt ook twee goden samengevoegd hebben, hetgeen het latere 'Tweede Tempel idee' inzake Yahweh en El meteen minder vreemd maakt. Ingeval zouden de creatiegod Brahma en hemelgod Dyáuspitr nog wel eens conceptueel kunnen zijn samengevoegd; mijns inziens is een identificatie tussen Brahma en Ahura Mazda wel meer voor de hand liggend.
Maar goed: de Abrahamitisch-Vedische connectie is helder, dat is het belangrijkste punt in deze.

Bedenk wel steeds dat de etymologische oorsprong van zowel Yahweh als El inzake de Westerse 'God' absoluut niet Vedisch is of kan zijn. Er bestaan een aantal votiefbeeldjes van de originele Levantische goden in kwestie die pré-Perzisch zijn, deze zijn voorzien van iets dat aan een Egyptische 'Hedjet' doet denken; de bijbehorende suggestie is dus duidelijk. Overigens lijken ook de Hittiten een bepaalde eigen variant op de godheid El te hebben gehad, Elkunirsa genaamd. Omtrent de origine van Yahweh bestaan nog meer ideeën (zoals de zogenoemde 'Midianitische hypothese'), El was echter ondubbelzinnig Canaänitisch en aanvankelijk absoluut niet dezelfde godheid als Yahweh. Natuurlijk komen ook allerlei identificatietheorieën die de beide godheden aan allerlei Mesopotamische goden koppelen voor maar vermoedelijk was Yahweh-veneratie van origine Idumeaans/Edomitisch en niet expliciet Canaänitisch, ingeval Ugaritisch. Edom/Idumea/Udum lag zuidelijker, vermoedelijk is de eerst bekende vermelding van Yahweh dan ook in Egyptisch hiëroglyfen uit de tijd van Farao Amenhotep III "de Grote" en niet in (Ugaritisch) spijkerschrift.
Vermoedelijk heeft de toetreding van Yahweh tot het Canaänitische pantheon in bredere zin te maken met de assimilatie van de nomadische Idumeanen/Edomieten in de Canaänitische wereld, zoals beschreven door Flavius Josephus en Strabo; Strabo noemt hen expliciet Nabateeërs, dat zijn Arabieren. Ergo: we mogen aannemen dat Yahweh van origine een Arabische stamgod was en El een creatie- en koningsgodheid uit meer noordelijk gelegen gebieden die tot in Anatolië vereerd werd, waarvan de veneratie gepaard ging met afbeeldingen van stieren (iets anders dan Yahweh dus).

Waar hebben 'we' dus een slordige 2500 jaar met zijn allen naar gekeken, inclusief alle bijbehorende toestanden? In principe de verering van een schier Vedische godheid met een gecombineerde Nabatees-Ugaritische naam.

10

Heidense wetenswaardigheden / Omtrent de heidense oorsprong van monotheïsme.

« Laatste bericht door Metalen Mark ov Holland Gepost op oktober 16, 2022, 07:39:53 pm »

Ook op het NH-forum geplaatst, dus voor de volledigheid toch ook maar hier. In de eerste plaats: ik ben mij er terdege van bewust dat hetgeen ik hier ga neerzetten waarschijnlijk door minder dan een spreekwoordelijke 'anderhalve-man-en-een-paardenkop' gelezen gaat worden maar ik wil het gewoon ergens kwijt en dit is en blijft nu eenmaal een forum. Niets nieuws onder zon overigens, ik verbind slechts een paar puntjes.

Het gaat om het volgende. In het jaar 626 v.C. hadden de Babyloniërs zich onder leiding van de (Vazal)Koning Nabopolasser onder het juk van het Neo-Assyrische Rijk uitgevochten. Nabopolassar stichtte daarop het Neo-Babylonische Rijk en maakte samen met zijn bondgenoot, de Medische Koning Cyaxares, een einde aan het Neo-Assyrische Rijk onder de Sargonische heerser Ashur-uballit II. De zoon van Nabopolassar, Nebuchadnezzar II en Cyaxares versloegen in 605 v.C. ook de Assyrische bondgenoot, Farao Necho II tezamen met de restanten van het Neo-Assyrische leger in de Slag bij Carchemish. Over het algemeen wordt tegenwoordig aangenomen, met name wegens de nodige publicaties van Igor Mikhailovich Diakonoff, dat Cyaxares getrouwd was met een zus van Nebuchadnezzar II.

Nadat een aantal jaar eerder, te weten in het jaar 609 v.C., Koning Joziah van Judea in de Slag bij Megiddo, tussen  het Koninkrijk Juda en het Egypte van Necho II, het leven had gelaten probeerden Necho II en zijn opvolgers (i.e. de Farao Psamtik II en later ook Farao Apries) hun grip op de Levant te vergroten; dat laatste met name nadat de voornoemde Koning Nebuchadnezzar II "de Grote" van het Neo-Babylonische Rijk in 601 v.C. had geprobeerd om Egypte binnen te vallen c.q. (deels) te veroveren. Psamtik II probeerde een aantal vazalkoningen die onder de suzereiniteit van de Babyloniërs vielen uit het westen van de Levant, met name Zedekiah van Juda en Itobaäl III van Tyrus, zover te krijgen dat zij in opstand zouden komen tegen Nebuchadnezzar. Zo geschiedde en rond 587 v.C. kwam Zedekiah in opstand. In feite betreft het een tweede opstand want één van Zedekiahs voorgangers, Jehoiakim genaamd, had het in 601 v.C. al eens opgenomen tegen Nebuchadnezzar waarna het resultaat was dat Juda een vazalstaat van het Neo-Babylonische Rijk werd.
Zedekiah probeerde dus in 587 v.C. zijn soevereiniteit terug te winnen maar faalde schromelijk: Nebuchadnezzar liet Jeruzalem bestormen, nam de stad in en nam een belangrijk deel van de bevolking gevangen en bracht hen naar Babylon; de periode die daarop volgde heet in de Joodse geschiedenis de 'Babylonische ballingschap'. Die periode duurde tot het jaar 539 v.C. (zo'n 50 jaar dus), in dat jaar werd het Neo-Babylonische Rijk in de Slag bij Opis onder de voet gelopen door de Perzen onder leiding van de Achaemenidische heerser Cyrus II "de Grote". Het Neo-Babylonische Rijk stond tot 539 v.C. onder het bewind van Koning Nabonidus, die vermoedelijk getrouwd was met een dochter van Nebuchanezzar II en daarmee ook tot de Chaldeïsche dynastie wordt gerekend. Nabonidus werd naar de Perzische provincie Kerman verbannen en Cyrus II liet de Judeeërs terugkeren naar Juda, dat ook onder zijn bewind viel; Juda was dus nog steeds een vazalstaat, ditmaal onder suzereiniteit van de Achaemeniden.

Wat is hier nu aan de hand? Tot 516 v.C. en de opening van de Tweede Tempel in Jeruzalem waren de autochtone inwoners van Juda polytheïstisch (of op zijn hoogst henotheïstisch) en behoorden integraal tot de Canaänitische polytheïstische traditie en daarbinnen de Yahwistische stroming en vereerden in dier voege de stormgod Yahweh en de vruchtbaarheidsgodin Asherah. Er is tussen 539 v.C. en 516 v.C. dus één-en-ander veranderd, wat is dat? Het algemene beeld is thans dat de Judeeërs wegens hun bevrijding door Cyrus II een aantal Zoroastristische ideeën in hun eigen religie geabsorbeerd hebben. Zoals we weten is Zoroastrisme in verhoogde mate henotheïstisch en praktisch gesproken monotheïstisch, met de godheid Ahura Mazda als opperwezen en Angra Mainyu als Grote Tegenstander. Dat dualistische beeld is op dit forum al meermaals besproken. Vermoedelijk hebben de Judeeërs besloten dat Ahura Mazda hen gunstig gezind was, het resultaat is enige herlabeling van goden en demonen uit het Zoroastrisme met namen van Canaänitische herkomst en de introductie van zaken als engelen en aartsengelen (respectievelijk Yazetas en Amesha Spentas). Ergo: we mogen aannemen dat Abrahamitisch monotheïsme in 516 v.C. officieel geïntroduceerd is. Men heeft daartoe ook de godheden Yahweh en El conceptueel samengevoegd tot één entiteit die in feite een Levantische versie van Ahura Mazda behelst. De godin Asherah is klaarblijkelijk onder het spreekwoordelijke tapijt geveegd.

Voorts moeten we natuurlijk opmerken dat Zoroastrisme van origine óók niet monotheïstisch is maar gestoeld is op de oud-Iraanse religieuze traditie van de Meden (de voorlopers van de Perzische Zoroastrische Magi waren aldus Herodotus de 'Zesde Stam' van het Medische volk) waarbinnen men met name de Vedisch-Dharmische godheden Varuna en Mithra vereerde. Varuna komt binnen het Zoroastrisme ook voor, met de namen Apam Napat en Ahura Barzant; Mithra komt zelfs onder exact dezelfde naam in de teksten terug. Het zou ook zo kunnen zijn dan Ahura Barzant als een emanatie van Varuna opgevat dient te worden (want "zoon der wateren", dus wellicht uit Varuna maar wordt ook als de vuurgod Agni opgevat).
Ahura Mazda wordt wel gezien als de hoofdgodheid van de Asura's, de tweede groep Vedische godheden. Op basis van het geloof van de Yazidi's is aan te nemen dat Angra Mainyu iets met de Vedische godheid Shiva van doen heeft; een aantal rituelen omtrent de Yazidische Tâwûse Malek/Malik Taus en de Vedische Karttikeya verschillen immers bijna niet, met name het gebruik van zgn. 'sanjaks' (een zevental 'magische' gouden beelden, Shaivisten gebruiken vergelijkbare objecten) en daarbij opgemerkt dat sommige Shaivistische Hindoes daadwerkelijk deelnemen in Yazidische ceremonies.   
De relatie tussen Tâwûse Malek en Angra Mainyu moet gezocht worden in het feit dat de eerste meestal als pauw wordt voorgesteld, volgens Zurvanistische overlevering een creatie van de tweede; dit is overigens wel een beetje een Blavatskyaanse opvatting (en daarmee ietwat discutabel).

Uit het bovenstaande moeten we concluderen dat de diepere structuur van alle huidige Abrahamitische geloofsstromingen in principe Vedisch van aard is. Het voorgaande is in feite al eens geïllustreerd m.b.v. een vergelijk tussen kabbalistische ideeën en Tantrisme en het Joodse geloof in reïncarnatie (daarin Gilgul haNeshamot genaamd). Gezien het ook redelijk algemeen wordt aangenomen, bijvoorbeeld uit hoofde van de nodige theorieën van Georges Dumézil, dat een goed deel van de Europese polytheïstische 'heidense' tradities óók gelinkt is aan de Dharmische wereld kunnen we niet anders dan aannemen dat de Vedische oudheid in feite de bron vormt van religie in een vrij brede zin.
Het interessante is dat Sikhs, op filosofische gronden, ook aannemen dat hetgeen wij 'God' en moslims 'Allah' noemen en hetgeen Hindoes 'Brahma' en 'Brahman' (ingeval de Heilige Geest) noemen essentieel één-en-hetzelfde moet zijn (een principe dat bij hen 'Ek Onkar' heet).
Indien men dus goed naar de geschiedenis kijkt en dat betrekt in de religieuze praktijk dan zouden we kunnen aannemen dat Westers christendom (en vermoedelijk de andere Abrahamitische stromingen ook) en protestantisme in het bijzonder op den duur zullen convergeren naar een Westerse variant op Sikhisme, vermoedelijk wegens het behoud van een zekere monotheïstische signatuur. Die eeuwige hang naar Vedische zaken (zoals yoga en allerlei diëtaire toestanden), met spirituele 'New Age'-achtige en oriëntalistische beweegredenen, binnen liberale christelijke groepen zijn in mijn optiek een voorbode van zulks. Rozenkruisers en theosofen kunnen er wat dit betreft natuurlijk ook wat van.

Ik moet hieromtrent ook denken aan de parallel tussen het relatief moderne idee van de 'Big Bang' c.q. 'Hartle-Hawking initiële toestand' en de Vedische 'Hiranyagarbha' alsook de 'Conformal Cyclic Cosmology' van Penrose en de Nietzschiaanse 'Ewige Wiederkunft'; dit om aan te geven dat (exacte) wetenschap het hele spirituele beeld in feite niet ontkracht maar gewoonweg de waargenomen en gededuceerde mechanismen beschrijft of poogt te beschrijven.
Het vreemde blijft verder dat de tradities van de andere Grote Beschavingen: Chinezen, Egyptenaren en de Mesopotamiërs (a priori niet meer of minder waar dan het Vedische gedoe) vanuit Westers perspectief een beetje uit de religieuze beleving gedrukt zijn. Voorts moeten we niet vergeten dat de Jomon-periode met een slordige 5000 jaar op de Grote Beschavingen voorliep.